Glas halfvol

Ja, de cliché's kloppen: de enige- en dus hoofdweg van de Montenegrijnse/Albanese grens naar hoofdstad Tirana ìs een stoffig drama vol kuilen. Inderdaad: hier trekken de muilezels nog houten karretjes en ploeteren tractortjes over dezelfde grote weg als wij met onze moderne 508. Jazeker, het waait hier stevig en het stof hangt overal in de lucht; de grond lijkt dor, met donkere en dreigende bergen aan de horizon. De armoede ligt er bij de plattelands- en dorpsbevolking duimendik bovenop. De slagers hangen hun kale vleesklompen open en bloot in het stof naast de hoofdweg in kleine houten hutjes. Geen koeling. En overal in het land gestrooid: geschutskoepeltjes, nog uit de tijd van Dictator Hoxha ('iedere Albanees zijn eigen bunker). Donkere gezichten, zwarte ogen, zwarte kleren. Eigenlijk alleen maar mannen op straat. 
Dure Mercedessen en Audi's met albanese kentekenplaten, waarvan een opvallend aantal -inderdaad, cliché- nog met landenstickers 'D', 'CH' of 'GB' achterop. Georganiseerd gejat en op transport gezet.
Dure zonnebrillende patsers er in. In Tirana zelfs een personenbusje met opdruk 'Gaarsma Personenvervoer' met een albanees kenteken en NL-sticker.
Allemaal waar. Maar wat ik ook zag:
En zelfbewust wordend land, dat er voor knokt het verleden in te halen; die indrukwekkende vechtlust zag ik eerder in Centraal- en Oost Europa, en in 2008 nog in China.
Modern en westers geklede jonge vrouwen, die zich ietwat hautain een weg baanden door de groepen rondhangende, meer traditionele mannen. 
Scholieren, die lachend hun pauze ingingen en 'hi, friend' tegen mij riepen; veel Albanezen < 40 jaar spreken voortreffelijk engels. Velen ook nog een mondje italiaans en grieks.
Dat er voor knokken doen ze vooral met veel, heel veel, ontzettend veel ZZP'ers. Iedereen heeft hier wel een eigen gedoetje. 
Op het platteland bewerken ze minitieus de relatief grote percelen bij hun huis met ouderwets materiaal
-één geit houdt het onkruid weg- maar wel eerst de duizenden stenen uit de eeuwenoude grond verwijderen (en dat is een klus, hier). 
Of ze zetten in de rommelige voorsteden hun eigen handeltje op langs die enige hoofdweg. Heeft één slimmerik in dit stoffige en droge land waarin iedereen zijn auto mooi wil laten zijn succes met een autowas (kostte me 200 Lek, ofwel € 2,70), dan maken tientallen dorpsgenoten ook zo'n ding. Binnen enkele kilometers autowas na autowas voor veel te weinig auto's.
Of: de bakker heeft een lekkere suikerkoek verzonnen en gebakken: inpakken in vershoudfolie en langs de weg verkopen. Groot succes, dus kopiëren! Gierend van de lach telden we wel 20 suikerkoekenverkopers, allemaal op een krukje, allemaal met een lullig tafeltje voor zich met pak weg 50 ingepakte koeken, binnen tweehonderd meter. 
Of: armetierige, wrakkige stalletjes met sinaasappelen. Hònderden, en vooral om de tien meter. 
In Tirana ook veel straathandel, maar dan vooral door de kansarmen. Meer een veredelde vorm van bedelen dan een nering opzetten. 
Maar alle respect: iedereen bikkelt hier op zijn eigen manier en binnen zijn eigen mogelijkheden voor een beter bestaan en voor een beter land. Dan kan het niet missen: dit land het gaat redden, en gauw ook.

Een economisch niveautje hoger dan de ZZP'er: je bouwt een betonnen karkas met een grote glazen pui. Daarin en daarvoor zet je meubels, liefst foeilelijke. Gegarandeerd dat je in no time twintig concurrenten met óók een karkas met glazen voorkant met afzichtelijke meubels om je heen hebt staan. 
Nog een trapje hoger: net als in Rusland zijn hier een paar mensen afschuwelijk rijk geworden in 'iets met olie', want om de paar kilometer staan er links en rechts van de middeleeuwse weg megalomane benzinestations, alle met een eigen merk en pompeus logo. Leeg, want er zijn te weinig auto's, zie die wasstraatjes.
Of: door het 'importeren' van dure auto's uit Duitsland, Zwitserland of Engeland.
Bij zo'n land met zulke groeistuipen horen enorme verschillen tussen arm en rijk. Die hebben we dan ook gezien, en hoe. Je kunt er somber van worden, maar ik zie mijn glas liever halfvol, dus houd ik mij vast aan die economische en trotse vechtlust. Ze gaan het redden.

Met weemoed lieten we Albanië achter ons. Ik ben blij mijn foute beeld te hebben kunnen bijstellen. Als er een Emerging Market Fund Albania bestaat zou ik zeggen: kopen. En ga er vooral kijken, je gelooft je ogen niet. Nu kan het nog, straks is het oude Albanië weg. Je kunt er in zonder visum. En de Albanië-douaniers waren aardiger en hartelijker dan al hun Balkancollega's. Ze spraken ook nog eens veel beter engels. En onveiligheid? Weinig van gemerkt. Niet helemaal niks, dat is ook weer niet waar. Doe gewoon, draag geen dure dingen en glimlach, dan komt alles goed.

Inmiddels raadplegen wij het Orakel van Delphi. We zijn dus in Griekenland