Dagje Revolutie en zo

Als je een kleine drie weken door Cuba mag reizen en je wilt van alles wat je ziet, hoort en beleeft iets begrijpen, dan kun je niet om de revolutie (60'er jaren van de vorige eeuw) heen. Een dag dus vol Fidel en Raúl Castro, Che Guevara, guerilla-oorlog, Varkensbaai (komt in een latere blog aan bod) en oude foto's. We waren met 'onze' gids-voor-twee-weken Raúl bijna de gehele ochtend in het Museo de la Revolución.

Om nou te zeggen dat dit het meest interactieve museum 'ever' was: nou nee. Vergeelde foto's en krantenpagina's van meer dan een halve eeuw geleden, met af en toe een engelse vertaling. Maar ik houd nu eenmaal van contemporaine geschiedenis en veel van de beelden had ik als jochie van een jaar of twaalf (1951) eerder gezien. Nu kon ik het verslag van hun kant lezen. Onze jonge gids 'ving' met zijn voortreffelijke engels en eerlijke en transparante toelichtingen steeds meer volgelingen, die eerst nog wat verloren ronddwaalden in dit onbewegwijzerde museum. In de eerste helft van de 20e eeuw deed het dienst als residentie van diverse marionettenpresidenten, hangend aan de touwtjes van de Verenigde Staten.
Daarna kwam Fidel Castro er maar één keer (om er te besluiten dat de zetel van zijn geslaagde revolutie nooit zou mogen zetelen in zo'n besmet gebouw).
We hoorden er ook, dat de hoog opgeleide cubaanse jeugd veel respect heeft voor de bereikte resultaten van de revolutie, maar dat het goed is dat de huidige President Raúl heel voorzichtig enkele touwtjes laat vieren. Zo is er sinds acht maanden (soms) internet, en mag de burger zijn eigen winkeltje, restaurantje of b&b openen. Alle veranderingen worden klein ingezet, getest, gevalueerd en beheerst doorgevoerd.

Vanmiddag zijn we niet de toeristische, noch de historische, maar een arme wijk van Havana ingedoken. Aan de hand van een Sociaal Werker uit de wijk, met Raúl dit keer als tolk. De gids vertelde ons over de arme en overbevolkte wijk waarin we stonden. Met onze schoenen letterlijk in de modder. Alle goede en slechte gevolgen voor de lokale bevolking van de revolutie van Cuba, en hoe ze zich proberen te redden kwamen in theorie, maar voor onze ogen ook in de harde praktijk, aan de orde.

We zagen de gemiddelde woonsituatie (onooglijke appartementjes met twee kamertjes, waarin drie generaties moeten leven). De school er vlakbij is gratis en goed, en daaromheen fleurt een kunstenaar met zijn vrijwilligers en groupies de grauwe en smerige straatjes op met kleurige kunst (en soms kitsch) van afgedankte materialen. Doorgezaagde en geschilderde badkuipen worden bankjes, hekken worden kunstig en kleurrijk beschilderd. Er worden workshops voor jongeren georganiseerd om ze ook artistiek te ontwikkelen. Ze leren er dansen en muziek maken.

We spraken met de eerstelijns gezondheidszorg. Gewoon een mevrouw in een witte jas in een zorgvestigingetje op een hoek, met een viertal woonblokken als aandachtsgebied. De kleine bezetting (drie fte) ervan kent alle bewoners en hun medische problemen. Alle zorg is gratis, medicijnen zijn vrijwel gratis. Deze eerstelijnszorg verwijst indien nodig door naar de kliniek. De derdelijnszorg wordt gegeven in de staatshospitalen. Ook deze zorg kost de Cubaan niets.

We lieten ons informeren over de CDR, het Comité for the Defense of the Revolución, een soort sociale controleclub met miljoenen leden (Cuba heeft ruim 11 miljoen inwoners), dat -per wijk of dorp georganiseerd-overal in Cuba een bureautje heeft. Tot in de haarvaten van de samenleving, dus. Lidmaatschap was altijd al op basis van vrijwilligheid, maar werd vroeger afgedwongen (geen CDR-lid? Geen woning!). Nu niet meer. Bij de CDR moeten de ouders zich melden en verantwoorden als hun kind spijbelt (educatie voor iedereen is hier superbelangrijk), daar weten ze welke huizen het meeste risico op instorten lopen als het hurricaneseizoen begint, daar is de social welfare samengebald, daarvandaan worden eenzame ouderen bezocht, en daar worden nieuwe leden en vrijwilligers geworven; daar is de eerstelijnsbewaking van de verworvenheden van de revolutie belegd. Een mengeling van Mijnheer Pastoor, Buurthuis, Leger des Heils, Noaberplicht, Wijkagent en Sociaal Werkers.

We bezochten -als ik het goed schrijf- een Ciudadela, zeg maar de cubaanse versie van de braziliaanse favela.
Je weet niet wat je daar ziet aan ellende, maar bijna edereen is blij en opgewekt, lacht, maakt muziek , zwaait of roept onverstaanbare, maar duidelijk aardig bedoelde dingen naar ons. Ik kocht een dansinstructie-dvd van een CDR-vrijwilliger uit de wijk die schaterend vertelde dat de Cubanen 'the inventors of happiness' waren. Iedereen is hier aanstekelijk vrolijk. Hij gaf me ook nog een privélesje rumba-dansen.
Opeens stond ook mijn A cubaans vrolijk te zijn. Had vast met mijn soepele danspogingen te maken...

Morgen laten we Havana achter ons. Op naar Viñales. Sigarengebied!
Groen. Natuur. Twee nachten logeren in de cubaanse versie van bed & breakfast. Zeker geen wifi, dus het blijft even stil aan de overkant (van de Atlantic).

Un abrazo!