Hollands Glorie

Kolkata is de hoofdstad van de staat West-Bengalen. Dat werd de bestemming van ons Plan B bij het corona-uitvallen van Plan A: Bhutan.
Kolkata, een gierend drukke en hete stad in plaats van een doodstille, natuur-, klooster- en Himalaya-rijke omgeving.

OK, even wennen, maar ook heel leuk. We maken een citytour, bekijken alleen de buitenkant van veel brits-koloniale gebouwen (alles is hier corona-dicht), wandelen door de Royal Gardens, bezoeken een groothandels-bloemenmarkt van onwerkelijke omvang, drukte en lawaai, bekijken de kunst van het maken van tijdelijke godenbeelden: grove figuurvorming middels bijeengebonden stro, zandsculptuurachtige afwerking met rivierklei, drogen in de dagelijkse 33 graden, beschildering en natuurlijk veel be-blinblinging met namaaksieraden en borduursels. Na de processie of ceremonie worden de beelden weer in de rivier gegooid en vergaan na verloop van tijd, samen met de as van de lijkverbrandingen die na een uitvaartceremonie in dezelfde Hooghly River wordt uitgestrooid. Ons boottochtje van vandaag zag vele daarin kledingwassende vrouwen en zichzelf wassende mannen. En een daar vlakbij drijvende dode koe. We verbazen ons nergens meer over, kijken op straat onze ogen uit, want er gebeurt hier overal van àlles en nog tegelijkertijd ook.

Vandaag hadden we onszelf als werkje gegeven om met een gids/chauffeur de 40 km noordelijker gelegen stadjes Chandanaggar en Chinchurah te bezoeken. Beide liggen aan de Hooghly, een brede getijdenrivier, die 40 km zuidelijker door Kolkata stroomt en dan na nog eens 100 km zuidelijker uitmondt in de Golf van Bengalen
Onze taxitour er naartoe was een feest: een drie uur durende aaneenschakeling van honderden fotogenieke winkeltjes, smidses, op straat kipslachtende slagers (chop!), timmerlui, groentekraampjes, kappers, op de stoep slapende of zich wassende mensen, per dorp veranderende kleding, vervoersmiddelen, pittoreske scènetjes en schrijnende armoede.
A’s all time high-score lag op 700 foto’s in zes uur (waarvan overigens een groot deel ‘s avonds wegens ongeschikt weer wordt gesaneerd).

Chandanaggar stond van de 17e tot ìn de 20e eeuw onder frans koloniaal bewind. Een keurig gerestaureerde poort met ‘Liberté, Egalité et Fraternité’ op de boog geschilderd herinnerde daaraan en kondigde de gemeentegrens aan, die van 1947 tot 1951 zelfs een èchte frans/indiase grens was. India werd immers zelfstandig in 1947, maar ze hadden het de eerste jaren veel te druk met de scheiding van Pakistan en andere opstartproblemen om zich ook nog eens met dat franse enclavetje in West Bengalen bezig te houden. In 1951 droegen de Fransen het stadje aan India over.
Er was weinig tot niets meer over uit die franse tijd. Helaas wel een foeilelijke kerk met een bijzonder oninteressant interieur. We waren opgelucht dat we snel naar het buurstadje Chinchurah mochten afreizen, van de 17e tot in de 19e eeuw onder -jawel, Hollands Glorie- Nederlands gezag, want de Verenigde Nederlandse Compagnie koos deze strategisch gelegen lokatie als een perfecte ‘handelshub’ tussen Nederland en het Verre Oosten. Aan de rivier, beschut en met een open verbinding naar zee. En ook niet onbelangrijk: die handelende Hollanders kochten hier spotgoedkoop hoge kwaliteit linnen, salpeter en opium om die later op hun trip met hoge winsten weer te verkopen. Een ter zake deskundige familielid (Nicht J te H) wist nog te melden dat niet iedereen uitsluitend voor de VOC handelde, maar bij gebrek aan toezicht ook lucratieve deals voor eigen gewin uit het Bengaalse vuur sleepte. Uit die tijd stamt de nog steeds bestaande Dutch Cemetery (dutchcemeterybengal.com vertelt je nog veel meer) waar de overledenen uit die eeuwen nog steeds onder obelisken, grafstenen en koepeltjes van hun eeuwige rust genieten. Veel stenen zijn door een eerdere aardbeving gehavend, veel inscripties door de tand des tijds onleesbaar, maar er viel nog genoeg te genieten en te zoeken naar oud-nederlandse namen.
Onze aanvankelijk nogal gereserveerde gids (‘ik ken die plaats helemaal niet; dat kán niet bijzonder zijn’) ontpopte zich als een enthousiaste namenzoeker, die nog een half kerkhof te gaan had toen wij het wel gezien hadden. Op volgende trips met nederlandse toeristen gaat hij zéker weer hierheen.

Mijn fantasie werd getriggerd door een kleine grafsteen: ‘Hier legd de brave en deugdzaame Cornelis Cuypers, Equipage-Opzichter dezer Colonie, die in 1766 in de leeftijd van 66 jaren, 5 maanden en 18 dagen overleed, waarvan hij er 50 met de meeste trouw de Verenigde Nederlandse Compagnie gediend heeft. Zijne assche ruste in vrede’.
En dan als dank niet meer dan een kleine steen krijgen naast die joekel van zijn baas ‘Lucas Jurriaanz. Zuydland, in leeven Capitain ter Zee Equipage en Baanm’ die tevens Commander van de Colonie was (foto). De betekenis van dat onbegrijpelijke ‘Baanm’ is nog gecheckt bij een ons zeer bekende ex-Officier van de Koninklijke Marine. Hij suggereerde ‘Baanmeester’, als in ‘de Chef van een scheepswerf’.
Cornelis, de klerk en duvelstoejager van dienst zogezegd. Dàt waren nog eens vaste dienstverbanden: op je 16e naar ‘de Oost’ en daar vijftig jaar aan de slag blijven, temidden van moesson, hitte (> 45 graden in de broeierige zomer), malaria-muggen, slangen en ander kruipend of vliegend ongedierte. Hoe zou dat toen geweest zijn? Ooit vertrokken uit Amsterdam, nooit meer teruggekeerd?
Wíj vliegen in 9 uur met de nationale trots naar India, zíj waren wekenlang door weer en wind onderweg. Wij weten zo’n beetje wat ons te wachten staat, hebben malariapillen, deet, ontsmettende handgel en ander beschermende spullen bij ons, kunnen razendsnel met reisadviseurs en thuisfront communiceren wanneer nodig, zij moesten het allemaal maar zelf oplossen.
Magere Hein maaide hier overigens zonder enig leeftijdsmededogen: veel kinderen, tieners en twintigers werden zijn prooi.

Hou je haaks daar, dan doen wij dat hier!