Lunchboxjes

We zijn na drie dagen alweer helemaal gewend: heet, druk, lawaai, verkeer, kleur, kruidig eten: India!

We zijn in Mumbai, het vroegere Bombay, gebouwd op wat rond 1450 zeven strategisch gelegen eilandjes aan de ZW kust waren, met grote baaien als natuurlijke havens. Portugezen en Nederlanders, maar vooral Britten en Indiërs breidden de bebouwing gestaag uit tot een wereldstad met dito haven en 22 miljoen inwoners: de ‘Gateway to India’.
Hier arriveerden in de negentiende eeuw de britse schepen met tienduizenden kolonialistische ambtenaren, bestuurders, handelaars en avonturiers. De stad is ook een magneet voor Indiërs uit alle delen van het land, met hun eigen subculturen, religieuze bijzonderheden en streektaal. Drietaligheid is hier normaal: men spreekt Hindi, Engels en de streektaal van herkomst.
Mumbai is de zakenstad van India. Waar Delhi het politieke hart van India vormde wordt in Mumbai het geld verdiend. Consultants, Financials, IT: van alles loopt hier goedgepakt en gehaast telefonerend rond. Tijd is geld, overal en altijd.
De zeven eilanden zijn inmiddels volgebouwd, onroerend goed in de stad is onbetaalbaar. Nieuwbouw kan alleen de hoogte in, en bestaat uit kolossale kantoortorens en internationale hotels. De gewone burger woont in de voorsteden en in de buitengebieden.
De uitdagingen aan de infrastruktuur waren en zijn enorm, denk aan de miljoenen forensen per dag en de daarbij behorende eisen aan het openbaar vervoer. Daarbij is ‘arbeid’ met 22 miljoen inwoners erg goedkoop.
Bij dàt soort uitdagingen zijn ze op hun best, die Mumbaaiers. Het briljante keten-management van de lunchboxen getuigt daarvan. Ik probeer het uit te leggen.

Elke (upper-) middle class kantoormedewerker hecht aan de smaak en de samenstelling van de lunch zoals alleen zijn partner thuis die maakt, volgens de regels van hun religieuze- of streekgebonden subcultuur. Kantoor-Restaurants kunnen onmogelijk al die bijzondere lunch-samenstellingen bieden, bovendien gaat dat ten koste van werktijd, dus van geld.

De treinverbindingen van de voorsteden naar het centrum van Mumbai zijn fijnmazig, snel en uitmuntend. Kantoren hanteren dakpanconstructies bij het vaststellen van hun werktijden, zodat de treinen de aanvoer van al die honderdduizenden werkenden nèt aankunnen. Náár de stad vanaf 07.00 uur tot 10.00 uur, van de stad naar huis vanaf 16.00 uur.
Tussen 10.30 uur en 15.30 uur zijn de treinen relatief leeg.
Daar maken de lunchboxbezorgers slim gebruik van. In de forensensteden bereiden de partners de lunch voor hun partner en verpakken deze in een tasjeslunchbox met een code er op. De eerste golf lunchboxbezorgers haalt in zijn ‘wijk’ in de voorsteden de klaargezette lunchboxjes op en fietst met tientallen boxjes beladen naar het lokale treinstation, waar hij de boxjes overdraagt aan collega’s die met de lege trein naar de voorstad zijn gereden. Deze rijdt een retourtje met alle gevulde lunchboxjes. Bij de diverse stations van Mumbai komen alle opgehaalde boxjes voor hun baasjes in de omgeving van juist dàt station aan. Aldaar komen weer andere collega’s, de dragers, met enorme manden op hun hoofd, de boxjes afleveren op het openluchtdistributiestation naast het station, waar de vierde groep collega’s ze opdelen in stapels met corresponderende codes. Groep vijf van de boxbezorgers bindt alle boxjes voor ‘zijn’ klanten met touwtjes aan zijn bagagedrager en fietst slingerend het waanzinnige stadsverkeer in, waar verkeerslichten en zebra’s slechts als goedbedoeld advies dienen en verkeersagenten als wanhopig fluitende en wijzende figuranten.
Bij ‘zijn’ kantoren bezorgt hij per verdieping èn per individueel bureau de persoonlijke lunchbox. Daarna begint hij met de ophaalronde van de eerste leeggegeten boxjes en fietst terug naar het distributiepunt bij het station, van waar de boxjes via hetzelfde systeem door zijn collega’s in de nog lege treinen naar alle individuele woningen worden teruggebracht. Voor 15.30 uur zijn alle boxjes weer thuis, want daarna zijn de treinen te vol.
En pas dan gaan ze zelf lunchen.....om vervolgens een zelfde soort ophaalservice te verlenen aan grootschalige gaarkeukens voor de armen, die bevoorraad moeten worden met overgebleven voedsel van de duizenden restaurants van Mumbai.

Dit arbeidsintensieve systeem verloopt vlekkeloos, en zònder computers. Is er een medewerker ziek, dan kan iemand anders zijn taak direct overnemen, dankzij een geheimzinnig systeem van codes.