Te laat en op tijd

Telkenjare, op 26 januari viert India de Dag van de Republiek, op 29 januari arriveerden wij in Delhi. Te laat dus: halfafgebroken tribunes langs de nog bedranghekte ‘Mall’ naar het Parlementsgebouw, de brede grasstroken erachter bezaaid met festivalvuilnis. Jammer, want we zijn wel van die nationale feestdingen.

Mahatma Ghandi werd op 30 januari 1948 in Delhi vermoord, op 31 januari 2019 bezochten wij daar het aan hem gewijde Ghandi Museum en het Ghandi Memorial: bloemen, bloemen en nog eens bloemen, vooral tot mooie guirlandes samengebonden en om pilaren en hekjes heengewikkeld (denk: van die kerstlichtsnoeren in Nederland). Weer te laat, maar evenzogoed besteedden we veel tijd aan het interessante en mooi vormgegeven museum, met in de tuin een galerij waarop in foto’s en verhalen de levensloop van Ghandi werd getoond. Weer veel bijgeleerd; zo wist ik niet dat hij zijn leer van geweldloosheid in Zuid-Afrika ontwikkelde, voordat hij naar India vertrok.

Wèl precies op tijd waren we bij een van de meest bizarre evenementen die ik ooit zag. Mahatma had zich waarschijnlijk op zijn geweldloze brandstapel omgedraaid....Vanuit onze volgende stop Amritsar reden we naar de nabije Indiaas/Pakistaanse grens om aldaar de ‘Changing of the Guards’ bij de grenspost mee te maken.
Vanuit het soort niemand- en niksland dat grenspoststreken zo dikwijls kenmerkt rijd je via een lange kaarsrechte weg een enorme parkeergarage binnen. Daarvandaan loopt een breed geasfalteerd pad (door hekken in twee banen verdeeld: een voor Indiërs en een voor ‘Foreigners’) langs mannetjes die Indiase vlaggetjes, en gelijkgekleurde petjes en parasolletjes verkopen. Veel bezoekers krijgen een vlaggetje op hun wangen getekend. We lopen met duizenden donkerogende tulbanddragende Sikhs via een imposante poort een soort stadion binnen, het heeft de lengte van een klein voetbalveld en de breedte van een meter of 30. Steile en hoge, betonnen tribunes aan de zij- en kopse kanten. Lawaai blijft dus lekker hangen. Op de strook asfalt er tussenin zal straks de wisseling van de wacht getoond worden.
De militairen dirigeren ons na een zinloze maar imposante paspoortcontrole woordeloos en met strenge vingers naar het vak ‘Foreigners’, de naar schatting tienduizend Indiërs bevolken ad random en zeer luidruchtig de overige beschikbare tribunes, waarop in grote letters wordt vermeld: ‘India’s First Line of Defense’. Jaja, we zijn bij de grens.
Het langwerpige ‘speelveld’ wordt halverwege overdwars in tweeën gedeeld door een metershoog in zilverkleurige spijlen opengewerkt en schuifbaar hek, dat door brede onderbrekingen van de tribunes aan beide zijden het stadion ‘in- en uitloopt’. Inderdaad: het is De Grens. Aan ‘onze’ kant van het hek ligt India, aan gene zijde Pakistan.
De tribunes bij de Paki’s achter het hek zijn dun en donkergroen bevolkt, onze oranje/wit/lichtgroene Indiase kant zit bomvol. Militairen zwepen hun vakken op, ondersteund door knalharde heldhaftige muziek en in wisselwerking met het publiek geschreeuwde teksten. Overal verkopers van popcorn, ijs en cola. Hoogwaardigheidsbekleders treden onder gejuich het stadion binnen en zijgen belangrijk als Pasja’s in hun gereserveerde stoelen neer.
De Changing of the Guards begint met trompetgeschetter en geparadeer van een eerlijk gezegd wel èrg klein groepje militaire grenswachten. Ik tel niet verder dan acht fraai geuniformeerden. Sorry, ik vergeet de ook meemarcherende speurneuslabrador en -herdershond, en de militair met een mijndetector.

Intussen voltrekt zich in Pakistan, aan de andere kant van het hek veertig meter verderop, precies dezelfde voorstelling.
Tot op de seconde en beweging afgestemd met de exercities aan Indiase zijde. Perfect geregisseerd. Alleen de uniformen, de muziek en de teksten verschillen. Steeds dichter naderen de militairen in hun bijzondere marcheerpassen met hoogopgeworpen benen (ik moest erg aan John Cleese denken) aan weerszijden het hek, dat plotseling openschuift. In een soort spiegeldans beëindigen de grenswachten hun imposante gedrag, met de neuzen bijna tegen elkaar aan, en alleen de onzichtbare maar voor iedereen zeer vóelbare grens er tussenin. Zij strijken -tot op de centimeter gelijk- hun landsvlaggen die later door de aflossende Guards weer worden gehesen.

Je kunt er van alles van vinden.
Of je vindt het een afschuwelijk nationalistisch theatraal gedoe. Misplaatste reclame voor het leger. Uitdagen en kleineren van de ander. Het verdiepen van de kloof tussen beide landen, die al zeventig jaar lang al dan niet gewapend ruziën, terwijl ze ooit samen onderdeel van het gehate British Empire waren
Of je ziet het als een onschuldig uitje waarbij het eerst enthousiaste en later wat fanatieker publiek luidkeels maar verder ongewapend zijn enorme trots op het eigen bevrijde land mag tonen.
De rivaliteit op de tribunes aan weerkanten van het hek neemt geen grotere vormen aan dan het gebral tussen de twee fysiek gescheiden supportersgroepen bij een interland tussen Nederland en Duitsland in de Johan Cruijff Arena.

Het gaf me een zeer bijzonder inkijkje in de trots van de nog jonge staat India, op de intens beleefde overwinning op de koloniale bezetters van weleer. De psycholoog in ons huwelijk vond het zelfs heel slim om op deze gelijkwaardige wijze een onschuldige uitlaatklep voor begrijpelijk nationalistische gevoelens te bieden, en zo te tonen dat de ander hetzelfde beleeft.
Ik werp al dat nationalistische gedoe verre van me, maar ik respecteer ook de menigte, die oprecht en wat aandoenlijk uit zijn dak ging. De trots leeft diep in deze grensstreek Punjab, bevestigde onze gids.
Het wat oudere ‘foreigners-vak’ om ons heen liep aan het einde toch wel wat bedremmeld en snel leeg....dit was men niet gewend.
Enne, tot slot: deze ceremonie wordt iedere dag van het jaar voor een iedere keer bomvol stadion opgevoerd.

Morgen naar Chandigarh, de door Corbusier ontworpen stad.