Hout

Denk Canada, denk hout. In deze superzonnige en zomerswarme Indian Summer liggen her en der jaloersmakende stapels op maat gehakt haardhout te koop langs wegen en op kruispunten klaar voor de komende bitterkoude maanden.

Wij volgden het houtspoor terug in de tijd: van haardhout tot boom, van 2024 tot ongeveer 1830. Dit alles in het fantastische Openwoud Logging Museum tussen Huntsville en Whitney. Zelden zo’n leuk aanschouwelijk museum gezien en zó veel geleerd over houtwinning in de vroeg 19e eeuw. We begonnen met een zwart wit-film van tien minuutjes met beelden uit lang vervlogen tijden, mannen met baarden en hoeden die met de hand meters dikke bomen omkapten en (denk aan Donald Duck) na de laatste hak luidkeels ‘Timmbeerrrr’ roepend achteruit sprongen.

Het filmpje eindigde met een shot van een houten hut uit die jaren……dat beeld verstilde, en verkleurde naar sepia-roodbruinig.

Direct daarna rolde het filmdoek omhoog, onmiddellijk gevolgd door de er achter liggende garagedeur. ‘Soldaat van Oranje’ mompelden wij in koor. De zojuist op film verouderde houten keet lag nu 20 meter in het echies voor ons, als stop 1 in het bosomgeven verhaal dat 1,6 kilometer duurde en in 17 stops de geschiedenis van houtproduktie in Ontario van verleden naar heden vertelde, en de daarbij gebruikte werktuigen toonde. Dit alles begeleid door een perfect boekje met uitleg en achtergronden.

Seizoenswerkers hakten de enorme Pines en Maple Leafs tussen oktober en mei (hun vrouwen en kinderen bestierden de zaken op de tijdelijk achtergelaten farm), dan was en is het hier verrekte koud en er lag er altijd sneeuw en ijs. Met paarden werden de lange stammen op enorme sleeën versleept naar de oever van straks weer open, maar nu nog dichtgevroren water. Daar werden ze vierkant gehakt tot ‘logs’ want dan waren ze beter verwerkbaar en vervoerbaar. Als in mei de rivier ontdooide werden de logs via ingenieuze hellingen in de rivier geschoven. Denk bij rivieren vooral niet ‘Rijn’ of ‘Waal’, maar vooral aan smalle woeste waters met talloze stroomversnellingen.

Daar wilden de snel dalende logs nog wel eens vastlopen en een ‘jam’ of nog erger een dam veroorzaken. Vooruit gevaren Pointermen trachtten deze obstakels vanuit bootjes met pikhaken en snel gebouwde fuiksluisjes (zie foto, hoop ik) te voorkomen dan wel als een Mikado voor Reuzen uit elkaar te punniken, balancerend op de onzeker wiebelende ‘jam’.

Dat ging niet altijd goed:

It was on a gloomy morning

as you will quickly hear,

Our logs were piled up mountains high

we could not keep them clear

our Foreman said ‘Turn out, brave boys

with hearts devoid of fear

we’ll break the dam on Gerry’s Rocks

and to Bangor we will steer’

Some six of our Canadian boys

did volunteer to go

and break the dam on Gerry’s Rocks

with their foreman, Young Munro.

They had not rolled off many logs

when they heard his clear voice say:

’I’ll have you men, be on your guard for

the jam will soon give way

These words were hardly spoken

when the mass did break and go

and carried off those six brave youths

and their Foreman, Jack Munro.

Nee, het was bepaald geen vakantiebaantje…. en het wrange is dat de Industriële Revolutie al snel met stoommachines, ketting- en cirkelzagen, tractoren, sleepboten, telefoon, treinen en enorme trailers op wielen vrijwel het hele proces overnam: weliswaar superefficiënt en veel veiliger, maar ook tomeloze werkloosheid veroorzakend.

Stop 20 vertelde over de beroepstrots en -eer van deze helden die meehielpen Canada te ontwikkelen. De zoon van een Timberman werd ook een Timberman en zo verder en verder. Twee grote portretfoto’s toonden een seizoensarbeider van 1835 en een boswachter van acht generaties later. OveroveroveroveroveroverGrootvader en Achterachterachterachter Kleinzoon: als twéé druppels water!

Wij trokken verder, via Pembroke naar de hoofdstad Ottawa, precies op de grens tussen de provincies Ontario en Quebec. Vanochtend vroeg heerlijk gewandeld langs de Ottawa River over de Ontario-oever, daarna ons verdiept in de historie van Canada in het Ontario Historic Museum aan de Quebec-kant. Morgen verder, naar het vierseizoenen-skioord Mont Tremblant.

(overigens, voor de culinair geïnteresseerden: we hebben nog steeds geen Poutine gegeten, de canadese variant van Kapsalon, noch het nationale dessert èn tussendoortje: Beavertails, ook 600 calorieën aan zoete meuk op beverstaartvormig cakebodem. En dat houden we voorlopig maar zo…….)