Je me souviens

Eigenlijk wisten we voor ons vertrek wel èrg weinig over het ontstaan van de federale staat Canada. In het (te) grote Canadees Historisch Museum in Ottawa spijkerden we ons bij: kolonisten uit Amerika, Engeland en Frankrijk veroverden, verwierven of verkregen vanaf de zestiende eeuw stukken land van de niet-nomadische indigenous people (First Nations). Na een periode van onderlinge conflicten brak uiteindelijk het besef door dat er meer dan voldoende vruchtbaar land beschikbaar was en conflicten zinloos waren.

Vredespijpen, overleggen, grootschalige ‘verkavelingen’ en collectieve vestiging van gelijkgezinden dan wel gelijktaligen waren het gevolg.

In de twee provincies van onze reis is deze neem en geef-mentaliteit nog goed te zien.

Het samenwerken, elkaar helpen, ongevraagd steun aanbieden, beleefd op elkaar wachten, heerlijk weggedrag (op gelijkwaardige kruisingen heeft de als eerste voor de kruising gestopte auto voorrang op de tweede, de tweede op de derde etcetera; íedereen houdt zich er aan, oogcontact en ‘gaat-u-voor-wenkjes’ zorgen voor een verademend rustig verkeersbeeld) en spontane geïnteresseerde gesprekjes op straat zijn opvallend.

Ontario (met Toronto en hoofdstad Ottawa) is hoofdzakelijk engelstalig en lijkt een tikje op de VS. Hamburgers, lawaai en te zoet. Je eet en drinkt vooral in massale grillrestaurants, weggespoeld met literglazen cola begeleid door grote tv-schermen met base- of basketball.

De provincie Quebec (met de stad Quebec en Montreal) is daarentegen Frankrijk in Amerika. Hier spreekt men een lokale en nauwelijks te volgen vorm van frans, met het AB-enSF (algemeen beschaafd- en schoolfrans) als tweede taal. Buiten de horeca kun je nauwelijks met engels terecht. Gelukkig zijn wij nog van vóór de Mammoetwet, en leerden wij nog frans op school……

Quebec heeft een franse cuisine, serveert uitstekende verse steak saumon of steak tartare met èchte salades niçoises in brasseries en bistros, waar de wijnkaart tien keer zo uitgebreid is als in Ontario.

(Zijsprongetje: zo rond mijn 13e jaar gingen we op vakantie naar Frankrijk. We stopten bij Waterloo waar Napoleon definitief verslagen werd. In het museumpje werd een frans filmpje vertoond, druipend van getoonde franse heldenmoed en vuil krijgsspel van de Engelsen. Met de gesproken en afgedrukte tekst ‘Nous sommes trahis’ werd het filmpje afgesloten. Mijn moeder legde me uit dat het franse volk nogal van zichzelf en het eigen gelijk overtuigd is, en dat nederlagen of tegenvallers àltijd de schuld waren van onsportief gedrag van de tegenpartij, OnzeLieveHeer of anderszins van buiten komend onheil. In ieder geval was het nooit de eigen schuld……ze had gelijk, zeg ik zestig jaar later).

Terug naar Quebec: in 1763 versloegen de britse troepen de franse bezettingsmacht ter plekke (Quebec had namelijk de enige haven met open zeeverbinding en was daarom strategisch van groot belang). Het enorme slagveld van toen ligt nog open en bloot naast ons hotel.

De herinnering aan die voor de fransen onthutsende nederlaag wordt van provinciewege nog altijd levend gehouden, want op alle officiële nummerplaten van auto’s in Quebec staat onder de provincienaam ‘Je me souviens’: vergeet niet dat we nog een appeltje met die Engelsen te schillen hebben! Ter vergelijking: de auto’s in Ontario dragen een positiever nummerplaat-motto: ‘Yours to discover’!

We verlaten de prachtige stad met 27 graden en trekken naar het veel koudere Tadoussac (13). Walvis spotten hoopt A. Daarna weer terug naar het warme Montreal in de Indian Summer!