Port Arthur, gevangen èn vrij!

Vanaf Tasmanië weer terug op het vasteland van Australië. Met een onwaarschijnlijk mooie landing op Sydney. Wel meteen van 18 graden naar 39....

Port Arthur was ooit het gevangenkamp voor engelse recidivisten (een ideale plek daarvoor: schiereiland met honderd meter hoge klifkusten rondom en het 'schier'stukje was niet meer dan 100 meter breed. Easy te bewaken met een paar stevige bloedhonden), dat eind 18e eeuw werd opgebouwd, in de eerste helft van de 19e eeuw werd uitgebouwd en -onder invloed van het veranderende denken over straffen- werd gesloten rond 1870. In het begin werd hard werken onder strenge bewaking als een gepaste, want opvoedkundige straf gezien: dat strafdenken bracht gek genoeg juist heel veel goeds voor Port Arthur, voor de gevangenen (èn voor de begeleidende ambtenaren en bewakers).
- de reis van Engeland naar Tasmanië duurde meer dan drie maanden. Eindeloos lang. Aan boord leerden de gevangenen lezen en schrijven. Tekende in Engeland rond de 80 % hun vonnis nog met een kruisje, hun latere ontslagbrief uit Port Arthur werd door 80 % met hun naam ondertekend!
- de gevangenen leerden een vak: kaarsrechte pijnbomen omhakken en zagen, bakstenen bakken, daarmee huizen bouwen, steenhouwen, administratie voeren, verzorger in het hospitaal worden etc etc. Ze konden eerst niets, maar nà hun detentie wel!
- Tasmanië heeft een gematigd klimaat. Lekker warm, niet zo heet als het vasteland. Veel lekkerder dan het vochtige tochtige Engeland. Als de gevangenen eenmaal hun straf hadden uitgezeten (lees: gewerkt) dan bleven ze gráág in het warme Australië en vestigden ze zich hier als vakman. Er was veel bos, dus hout, dus was er veel materiaal om mee te bouwen. Er was veel vraag naar huizen, want ook de bewakers en administrateurs vonden het hier wel prettig. Er was hier werk, in Engeland niet.
Soms lieten ze hun vrouw nog overkomen; sommige bronnen vermelden dat ze hen aanmoedigden een klein vergrijp te plegen om zo goedkoop naar Port Arthur te kunnen komen! Maar vaker zagen ze hun gezin nooit meer.

Toen in het strafdenken dwangarbeid werd vervangen door meer psychologische straffen (eenzame opsluiting en zo) vielen alle nuttige bij-effecten weg, en overleefde Port Arthur zichzelf.
De uitgebeelde verhalen waren zeer aansprekend, je zíet het voor je op de bestaande lokatie, een beschut baaitje onderaan een groene heuvel. Er stonden nog wat ruïnes en gebouwen, maar die laatste dateerden soms uit de tijd nà 1870, toen Port Arthur 'gewoon' een dorp werd. Maar ja, de Aussies hebben nog niet zo veel geschiedenis, dus alles wat ze een beetje kunnen oppoetsen, dat doen ze.

Vrijdag gingen we vanuit hetzelfde Port Arthur op een bootje de Southern Ocean op, om de geweldig ruige zuidoosthoek van Tasman Island te 'ronden'. Met veertig man op zo'n open, supersnel, superwendbaar, superpowerig ding, dit alles onder de bezielde regie van een sustainable clubje beschermers/liefhebbers van sealife. Onder hen een onwaarschijnlijk handige stuurman van niet ouder dan een jaar of 25. Hij gooide het ding tot vlak onder de kliffen, haalde er de power af en dan deinden we op een meter of tien van meer dan honderd meter hoge en miljoenen jaren oude kliffen van zand- en ander steen, uitgehold tot grot of zeegebeiteld tot indrukwekkende vormen. Soms stuurde hij het bootje zelfs achterwaarts de kolkende grotten met namen als The Devils Kitchen in...en wij kolkten mee. Wauw.

Verder was alles vooral gericht op het spotten van dieren en het genieten van de woeste elementen. Dat er een stevige deining op ons afkwam, dat er een best aantrekkend noorderbriesje stond waardoor het bootje stevige klappen op het water maakte kon de crew niks schelen: zij wilden zieltjes winnen voor hun Tasmaanse zeenatuur en dat lukte ze. En hoe! Drie uur lang vertelden ze gepassioneerd boven het geraas van de zee uit wat er allemaal op de zuidelijke oceaan aan de hand was.
We kregen een bizar lelijke poncho aan (dus geen foto), want het buiswater kwam behoorlijk binnen. Heerlijk, maar wel knap koud.....de volgende ochtend douchete ik nog de zilte smaak van me af. Zeezieken werd geadviseerd om gewoon maar even over de reling te hangen. Verder geen aandacht aan geven. Kortom: niks toeristisch, heel erg naturel, authentiek en eerlijk. Ik voelde me een figurant in zo'n BBC-documentaire van Attenborough. We zagen gewone arenden, zeearenden, albatrossen (veel, en wat een enorme spanwijdte!) duikvogels met gekke gele koppen, donkere vogels (dui-zen-den op de zee, als spreeuwenzwermen bewegend, en synchroon de golven induikend op jacht naar ?), tientallen dolfijnen die ons scheepje springend en dansend begeleidden, zeehonden met jongen op de kliffen en in het water, een soort meeuwen die op pinguins leken, althans hetzelfde bewogen en indrukwekkende langsgolvende walvissen. Wat een grote dieren zijn dat, zeg. Het was allemaal mooi en prachtig. De drie uur waren zó voorbij, ik zou zó weer gaan.

Goodbye mooi Tasmanië: nu zijn in de Blue Mountains ten W van Sydney. Vreemde blauwige waas over de ongerepte eucalyptuswouden onder dit hooggelegen stadje. Bloedheet, af en toe een extreem korte en harde onweersbui die verdampt is voordat de druppels het trottoir raken. Windkracht zeven, bosbrandwaarschuwingen en vuurverboden overal. We kunnen ons die bijna jaarlijkse bushfires hier goed voorstellen. En ja hoor: vanmiddag overal sirenes, rook en vuur uit de bossen achter Katoomba Falls. We voelen ons veilig, maar de rookstapels zijn best dreigend. In ons heerlijk imperialistisch gedateerde Hotel Carrington danst het Congres: lees de bruiloft die hier zijn feestje heeft. Wij bewonderen de jurken van de vrouwelijke gasten, en glimlachen stilletjes achter ons glaasje wijn over de zenuwen van de als laatsten langsschrijdende bruid, bruidegom en getuigen.