Pet in greppel

We hebben de afgelopen dagen niet alleen binnen de muren van de eeuwenoude binnensteden (de medina's) van Rabat, Tetouan en Fes in mogen logeren, we zijn ook overdag in die wereld gebleven.
We wilden proberen het wonen en leven in zo'n medina wat beter te begrijpen. Met wat geluk en wijsheid konden we gidsen vinden die zelf in de medina waren geboren en getogen. Zij brachten ons op plekjes die je niet ziet als je -zoals wij eerder- in een uurtje de 'hoofdstraten' van de oude stad afwandelt. Zij voorkwamen dat we verdwaalden, ze lieten ons hun wijkgenoten ontmoeten, ze blaakten van trots op het levend houden van hun tradities, ze koesterden het stokoude door een Senegalees gesticht moskeetje en een voormalig synagogetje uit de tijd dat er nog joden in Fes woonden. Neem daar één stap naar binnen of in een van de koranscholen, gebedshuizen of riad's: je stapt van het vuil, (soms) de stank, de drukte en het geschreeuw van de medina in een sereen stille ruimte, met marmeren vloeren, bewerkte pilaren, handgemaakte mozaïeken en onwaarschijnlijk mooi bewerkte cederhouten plafonds.

De meer dan duizend straatjes van de medina van Fes zijn zo smal, dat verkeer-op-wielen volstrekt onmogelijk is. Je kunt er nog net naast elkaar doorheen wandelen. De bevoorrading van de honderden winkeltjes in de medina gaat per ezel, per bolderkar of wordt op de rug gedragen.
We liepen langs tientallen bezemkastgrote werkplaatsjes met smeden, schoenmakers, touwslagers, spinners, wevers, houtbewerkers, scharenslieps en koperoppoetsers. Per wijk georganiseerd. Dus een wijk met smeden, een wijk met spinners etc. Zo deden wij het in de middeleeuwen ook, trouwens, maar hier gaat het nog steeds zo.
Natuurlijk zie je op deze bewonerbegeleide manier nog duidelijker ook de armoede en de onderkant van het medina-leven. Ik schrok in de oude joodse wijk van een stel jochies dat met levensecht lijkende, maar gelukkig plastic revolvers elkaar achterna zat op een kaalgeslagen, van puin vergeven stukje medina: zodra ze een vriendje 'te pakken' hadden werd een armklem aangezet en de revolver op de slaap gedrukt. De triomfantelijke kreet 'bullit, bullit' betekende dat je gewonnen had. Ook bedacht ik me dat n'importe welke tv-ploeg hier beelden van had kunnen maken en als gazastrookreportage aan nieuwszenders had kunnen aanbieden.

Als afsluiter van deze en van mijn vorige blog: A had het bij het rechte eind toen ze vaststelde dat in deze medina-wereld eigenlijk iedereen zzp'er is. Van 'mannetje' tot ParkeerBaas tot zelfbenoemde of ingehuurde gids, van propper tot wegwijzer, van zakdoekjesverkoper tot sigarettenverkoper. Dat werd door onze gidsen bevestigd. Iedereen zoekt overal en altijd dirhams. Maar wel op een trotse en zelfrespecte manier. Ze willen echt niets liever dan hun wijk laten zien en erover vertellen. 'Nee, we willen er echt geen geld voor!' Maar na een samendoorgroefde wandeling van twee uur is een afscheid zonder een bankbiljet-transactie ondenkbaar. (een van de medina-gidsen zei ons dat per dag hier minimaal 100 dirham nodig is om te kunnen leven.
Eén dirham is € 0,10..)

Het mooie van dit zzp-systeem vinden wij dat het zo ècht en onberedeneerbaar goed voelt: de combinatie van zowel de trots op het beroep, als de enorme servicebereidheid als de noodzaak om op dagdagelijkse basis voldoende dirhams thuis te brengen. Dit alles onder een voor ons goed- en volstrekt veilig voelende paraplu van respect en genegenheid, inclusief die bevestigende handdrukken op onze schouders of polsen. Waar we onze 'personal space' in Azië als een Cerberus bewaakten doen we dat hier niet (meer). Het is nergens voor nodig, namelijk. En je krijgt er heel veel voor terug.

We reden vandaag van Fes naar Midelt. Waanzinnige kale vlaktes, bergen en het totale niets. Behalve honderden wilde honden en één politiepet in de berm. Dat daaronder een diender in een greppel moet hebben gezeten bleek een paar honderd meter verder. Weer een pet, maar nu met kassa: ik had 91 km gereden waar ik maar 80 km mocht. De schade: een bekeuring van 300 Dirham, ofwel € 30. Het kostte moeite mijn gezicht in de plooi te houden, toen de agent mij met sombere stem en blik dit in Nederland niet meer bestaande boetebedrag mededeelde. Saluerend, zoals dat hoort.

Toen we verder reden zeiden we tegen elkaar, dat een medina-zzp'er hier dus drie dagen voor moest werken. Maar ja, die krijgt geen bekeuring, want die heeft geen auto, want die past niet in die steegjes. Complex hoor.

Morgen klimmen we de Atlasbergen in. Daags erna waden we door de zandduinen van de Sahara als waren we Kuifje en Kapitein Haddock. Van totale drukte naar totale stilte. Leuk en spannend, hoor. Zekerheidjes: we krijgen vannacht een uur verblijf in Marokko van de wintertijd gratis en cadeau. En Excelsior heeft gewonnen. Slaap lekker!