Verrijkt

Marrakech. De laatste van de vier Koningssteden. Wat ons betreft wint Fez ruimschoots de wedstrijd 'welke is de mooiste en meest intrigerende' met ook nog Meknes en Rabat in de race.
Marrakech. Wéér de truc toepassen van 'de jongeman op brommer die ons wel even door de nauwe straatjes van de binnenstad naar het hotel zal brengen'. Zonder enige tariefsonderhandeling vooraf. Tot nu toe werkte die vlekkeloos, in welke stad we ook waren: bij het bereiken van de bestemming trek je een biljet van 20-dirham (€ 2) uit je zak en je krijgt altijd een dankbare, stralende glimlach als reactie. Nou, niet hier. Wel een jongeman, die zegt dat hij een brommer heeft. Maar even later blijkt dat hij slechts iemand kènt die een brommer heeft, zodat we nu achter een dubbelbezette brommer aanrijden, onze gids achterop bij zijn maatje. Nou ja, twee biljetten van 20 dirham dan maar, ook goed. Alles beter dan verdwalen tussen alle ezelkarretjes, bedelaars, brommerkarretjes, opgebroken steegjes, richtingborden in het arabisch en metzonder toepassing van welke verkeersregel dan ook. Onze brommerjongens keken op de parking van bestemming (zie voor de werking van dat systeem mijn blog 'het mannetje') helemaal niet stralend en dankbaar. Twee biljetten van 20 dirham? Zèstig dirham eisten ze, op hoge toon. Met wat licht dreigende gebaren erbij.
Oudere generatie parkingwacht, koffersjouwer en andere omstanders keken belangstellend toe, A een ietsje bezorgd. Nou, we hadden ze hoor: na twee weken de eerste (en overigens enige) kutmarokkaantjes van onze vakantie gevonden! Nooit geweten dat ik zó goed boos kon worden in redelijk vloeiend, maar in elk geval uitstekend door deze Marokkaantjes begrepen Frans. Het lokale woord voor afdruipen moet ik nog opzoeken, maar dàt deden ze. Met elk een biljet van 20 dirham. De oude generatie keek goedkeurend, en excuseerde zich voor- en beklaagde zich over de ook in hun ogen zich misdragende Marrakechjeugd die oude gastheerlijke normen en waarden jegens vreemdelingen aan hun laars lapten.
Marrakech: voor het eerst in mijn leven ben ik op een krukje gaan zitten bij een straatschoenpoetser. Hij had maar één rechtervinger, waarmee hij alle functies van een complete rechterhand kon uitvoeren. Mijn uitgedroogde wandelschoenen kirden van genot na zijn schoonheidsbehandeling met citroenen en talloze smeerseltjes. Zelfs de veters kregen een vochtmaskertje.
We mochten zelf bepalen wat we zijn vakmanschap waard vonden; uiteindelijk betaalden we het dirham-equivalent van de prijs van het lullige spuitbusje met vet dat ik in Nederland wel eens gebruik. Uit de reactie van schoenpoetser bleek dat ik daarmee direct de hoofdprijs voor de categorie 'Klant van de Maand' had gewonnen.
Marrakech: de stad waar mijn clubvriend S woont en werkt. Die ons wat heerlijke restauranttips gaf (na tien dagen tajine ben je echt héél blij met een biefstuk en een glas franse wijn) in de buurt van 'must sees'. Zoals de Jardins Majorelles, ontworpen in opdracht van Yves Saint Laurent. Hij bouwde er zijn atelier, waarin hij vele jaren werkte. Werkelijk een beauty van een tuin; hoewel hij eigenlijk van de mode was kon je hier de de hand van een begenadigd ontwerper direct herkennen.
En misschien S' mooiste tip, het Maison de Photografie, met een prachtige expositie van foto's uit het begin van de 20e eeuw. Foto's van plekken waar we deze twee weken geweest waren en daardoor zeer tot onze verbeelding spraken.

De laaste verplaatsing, in de namiddag van Marrakech naar de luchthaven van Casablanca, werd begeleid door de mooist denkbare kleurcombinaties van rode aarde, gele rots en witte wolken, met daaroverheen het zacht strijkende gouden licht van de snel ondergaande zon. Een afscheidscadeau van jewelste.
We zijn helemaal fan van dit land geworden. Wat een geweldig aardige mensen zijn die Marokkanen. Wat een verkeerd beeld had ik van ze. Wat een mooi en trots volk, die Berbers. Hoe goed passen gedjellaabade arabieren met zwart geniqaabte vrouwen hier, in tegenstelling tot in Londen, Genève of Amsterdam. De schoonheid en diversiteit van het land is een traktatie.
Ik denk zelfs dat ik een beetje begin te begrijpen waarom de naar Europa geëmigreerde Marokkanen daar zo moeilijk assimileren. Dat beetje is nog veel te weinig om in dit reisverhaal op te nemen, trouwens.

We zitten verrijkt en tevreden in het vliegtuig van Royal Air Maroc op weg naar Schiphol. Net lees ik het interview met Marc Chavannes (gevierd ex-buitenlandcorrespondent van de NRC) in de Volkskrant, die zegt: 'De wereld is zó veel groter dan Nederland. Je komt [verrijkt en gerelativeerd door al dat reizen] nooit meer helemaal terug in het idee dat het hier nou zo superbelangrijk is'.
Zo is het maar net. We zijn wel blij weer thuis te komen, maar in december gaan we Cuba beleven. InshAllah, natuurlijk.